Manipülasyona Uğradığınızı Düşünüyor Musunuz?

Manipülasyona dayalı duygusal istismar biçimi olan gaslighting; bireylerin içine şüphe tohumu ekerek kendilerinden ve akıllarından emin olamamalarına sebep olur.

İsmi yıllar önce çekilmiş ‘gaz lambası’ adlı bir filmden geliyor. Filmde evli bir çift var adam her gün gaz lambasının ışığını kısıyor, kadın ‘lambanın ışığı zayıflıyor sanki’ dediğinde kadına ‘hayal görüyorsun sanırım her gün aynı şekilde yanıyor’ diyerek tepki veriyor. Kadın en sonunda kendi gözlerinden şüphelenmeye başlıyor.

Gaslightingin amacı; yaşanmış ve geçmişte kalmış bir anın yeniden düşünülmesine yahut hissedilenleri küçümseyerek anormal bir tepki verip vermediğini sorgulatarak, hikayeyi tersine çevirerek, bireyi suçlu hissettirerek hatalı olduğunu ve yanlış yaptığını göstermektir. Bu bakımdan gaslighting, bir nevi sahte anı oluşturmak olarak da görülebilir. Gaslighting yapan bireyler mağdurun kendisine dönük algısını, bireysel olarak yeterliliğini ve hafızasından şüpheye düşmesine yol açarlar. Mağdura ‘ben bu aralar iyi değilim, çok unutmaya başladım, kendi başıma bunu yapamam’ dedirterek kendilerine bağımlı olmalarını sağlarlar ve ilişkiyi bitirme ihtimalini azaltırlar. Başka bir uygulanma amacı ise; mağdurun savunmasızlığını arttırarak uygulayan kişinin kontrolünü arttırır ve bu sayede  mağdura düşünme, algılarına ve içgüdülerine güvenme yeteneğini kaybettirerek benlik duygusunu yok etmeye çalışır.

Hayatta gerçekten değer verilen, güven kazanmış insanların fikirlerine değer verilir. Yaşanılanlarla ilgili yorum yapmalarını istenir, eleştiri yaptıklarında bunu can kulağıyla dinlenirler, hatta mantıklı olduklarına o kadar güvenilir ki davranışlar onların yönlendirmesine göre şekillenebilir. Bu insanlar içten içe kötü niyetli ve zehirli insanlar ise mağduru istedikleri kılıfa sokabilir ve istediklerini yaptırabilirler, mağdur farkına varmadan. Bunların yanında ise istismarcı kişi bir takım spesifik davranışlar da sergiler: Mağdur kişinin kendine olan güvenini sömürür ve bu sayede kişi kendini doğrulayamaz ve sonunda çaresizlik duygusuna kapılır. Gerçek dışı güvensizlik ve korkular türetir. Mağdura karşı "Çok hassas oluyorsun." ya da "Her zaman bir şeyler hayal ediyorsun." gibi cümleler kurar ve mağduru suçlar. Son olarak istismarcı, mağdurun ne yaparsa yapsın başarısız olacağına inandırır ve bu sayede kişi kendine karşı hissettiği değerlerini kaybeder.

Bir konuşmadan sürekli özür dileyerek çıkıyorsak, aynı kişiden sürekli ‘hasta mısın, unutmuş olabilir misin, bak bu ara çok dalgınsın’ vb. söylemlere maruz kalıyorsak, duyduğumuz şeyler hiç söylenmemiş gibi davranılıyorsa, sürekli hayal dünyasında yaşadığımız vurgulanıyorsa, aynı kişiye danışmadan karar veremiyorsak, kendi kendimizi bir şey yapamıyor olduysak acaba Gaslightinge uğruyor olabilir miyiz?

Bu soru işaretinden sonra hayatınızın köşesine çekilip bir bakın, en son ne zaman kendiniz bir karar aldınız, en son ne zaman kendi kendinize bir şey yaptınız, en çok kimden ve neden özür diliyorsunuz? Bu soruların cevaplarını vermekte zorlanıyorsanız psikolojik danışma sürecine başlamayı gözden geçirmelisiniz.

KONYA PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK