Çocuğum Sosyal Fobi Yaşıyor mu?
Sosyal fobi toplumumuzda sıkça görülen psikolojik bir rahatsızlık türüdür. Sosyal fobik bireyler toplu ortamlardan kendini geri çeker, insanlarla iletişimsel temasa girmekten kaçınır ve insanların onları yargılamasından sıkça çekinirler. Sosyal fobi, fobilerin bir alt türü olan sosyal ortamlardan kaçınma kısmında kendini gösterir. Özellikle benim gözlemlerime dayanarak ergen yaş dönemi diyebileceğimiz döneme daha çok tekabül eden bu fobi türü hayatı ciddi anlamda zorlaştırmakta ve ileri seviyelerde evden çıkmak bile zulüm gibi gelmektedir. Günümüzde bu problemi yaşadığını gözlemlediğimiz çoğu bireyin etrafında olan kişiler de bu durumda olan kişiye karşı nasıl bir davranışta bulunacağı konusunda kararsız kalabiliyor. Bu kararsızlığı gidermek açısından öncelikle sosyal fobi hangi durumlarda fark edilebilir bunu inceleyelim.
1) Kişi otobüs, tren, metro gibi toplu taşıma araçlarına binerken sıkıntı yaşıyorsa ve bindiği zaman algısı sürekli olarak diğer insanlar bana baktı mı, bana kızdılar mı gibi düşünceler üzerindeyse
2) Restoranda garsona sipariş vermeye çekiniyor ve başkalarının önünde yemek yemekten utanıyorsa
3) Tek başına dışarıya çıkmak istemiyor sürekli yanında birisini istiyorsa
4) İşlerini halledemiyor, insanlar ona en ufak olumsuz bir cevap verdiği zaman kendini o ortamdan soyutluyor ya da duygusal olarak yüksek şekilde olumsuz etkileniyorsa
5) Diğer insanları kendinden çok önemsiyor ve sürekli hata yapanın kendisi olduğunu düşünüyorsa
6) Kendini çirkin buluyor ve kendini gizlemeye çalışıyorsa
Sosyal fobiden söz edilebilir. Elbette yukarıda saydıklarımız yüzde yüz sosyal fobi işaretleri değildir ancak bize önemli ipuçları sunar.
Sosyal fobinin nasıl anlaşılacağına dair etmenleri sunduk, sosyal fobinin ne olduğuna kısaca değindik. Peki sosyal fobi neden oluşur? Biraz da bu noktayı inceleyelim.
Sosyal fobinin oluşmasında birçok neden rol oynar, erken dönem yetiştirme koşullarında ‘el alem ne der’ korkusuyla büyütülmüş çocuklarda sosyal fobinin görülme sıklığı daha yüksektir. Kendini değersiz hissetme, diğer insanların görüşlerinin daha önemli ve değerli gelmesi, kendini daha güçsüz hissetme, zayıf hissetme gibi etmenler sosyal fobinin oluşmasına zemin hazırlayabilir. Keza çocukların erken yaş dönemlerinde özellikle zorbalığa uğramış olma durumları sosyal fobiyi tetikler.
Hayatı diğer insanlara göre yaşamak bir noktaya kadar mümkün. Hayatımızın tümünü diğer insanlara göre şekillendiremeyiz. Bunu kavramak bu rahatsızlığın azalmasında önemli bir kaynaktır. Diğer insanlar bizim için bir tehlike arz etmemeli aksine onlarla birlik içinde, ait olma güdüsünde hareket etmeliyiz. Siz de çocuğunuzda, yakınlarınızda ya da kendinizde bu tarz belirtiler gözlemliyorsanız bir uzmana danışarak çözümü bulabilirsiniz.
Konya Psikolog Berin DOĞAN