Sema Terapi Nedir?

     Değiştirilmesi zor görünen, psikolojik problemlerin çocukluk ve ergenlik kökenlerine odaklanan Bilişsel, davranışçı, Kişilerarası yaşantısal teknikleri birleştiren bütünleştirici bir teori ve tedavi biçimidir. 

     Semalar çocukluk veya sonraki dönemlerde oluşan uyumlu, uyumsuz, olumlu veya olumsuz olarak nitelenen temel yapılardır. Özellikle çocukluk döneminde yaşanan deneyimler sonucu gelişen semalar, kişilik bozukluklarının, daha hafif karakter ile ilişkili problemlerin ve birçok ruhsal bozukluğun temelini oluşturmaktadır. Bu düşüncesini açıklamak için Young, semaların alt kümesi olarak tanımladığı “Erken Dönem Uyumsuz Semaları” tanımladı. Bu tanıma göre, Erken Dönem Uyumsuz Semalar, kişinin gelişiminin erken dönemlerinde baslar ve çocukluk ya da ergenlik süresince gelişmeye devam ederek yasam boyunca karmaşıklaşır. Ayrıca, oluşmasında anılar, duygular, bilişler ve bedensel duyumlar etkilidir.

     Semaların tamamı çocukluk döneminde yaşanan travma ya da kötü yaşantılara dayanmamaktadır. Örneğin, çocuklukta bakim vereni tarafından aşırı korunmuş olan fakat hiçbir çocukluk travması olmayan olan bir birey de Bağımlılık/Yetersizlik seması geliştirebilir. Semalar çocukluktan itibaren hemen her durumda aktive olmasından dolayı, birey için tanıdıktır ve kişinin acı çekmesine sebep olsa bile kişi tarafından tanıdık olması kişiye “doğru” hissettirmektedir. Bu nedenle kişilerin semalarının değiştirilmesi oldukça güçtür. Kişiler semaları asil gerçeklik olarak gördükleri için kişilerin erişkinlikteki davranışları da bu semalardan etkilenirler.

Üç Önemli Odak Nokta:

• Duygular, Çocukluk Çağı Meseleleri ve Terapötik ilişki: Sinirli Yeniden Ebeveynlik 

Bilişsel Davranış Terapiden Farkı:

• Terapi ilişkisine daha fazla ağırlık verilmesi.
• Duygulanıma daha fazla ağırlık
• Çocukluk yaşantılarını ve gelişimsel süreçleri daha fazla çalışma
• Basa çıkma yöntemlerine daha fazla ağırlık
• Temel yasam olaylarına daha fazla önem verme. 

-Semalar ve Sema Alanları-

Sevgi ve Aidiyet                Saygı                                 Güven                             Haz/Sabır                    

- Kusurluluk                    - Bağımlılık                      - Cezalandiricilik                   - Onay Arayıcılık

-Sosyal izolasyon           - Başarısızlık                   - Kendini Feda                      - Haklılık

-Duyguları Bastırma       - Boyun Eğicilik               - Dayanıksızlık                      - Mükemmeliyetçilik

-Duygusal Yoksunluk     - Içiçelik                           - Karamsarlık                        -Yetersiz Özdenetim

                                                                              - Kuşkuculuk

                                                                              - Terkedilme

Bas Etme Biçimleri:

-Sema Teslimi: Semaları kuvvetlendirecek tutumların takınılmasını ifade eder.

-Sema Kaçınması: Semadan ve semanın ortaya çıkaracağı rahatsız edici duygulardan kaçmak için kişinin uyguladığı düşünsel, duygusal ve davranışsal yöntemlerdir.

-Sema Asiri Telafisi: Semanın tam tersi davranışları ortaya koymaktır. Mesela insanlar tarafından sevilmediğine inanan (duygusal yoksunluk seması) biri, insanlardan aşırı şekilde sevgi talep edebilir; fakat bu durum insanları kendinden daha da uzaklaştırabilir.

SEMALARIN KÜMELESMESI: MODLAR

• Çocuk Modları: Yalnız, terkedilmiş, kötüye kullanılmış, küçümsenmiş,

Bağımlı, öfkeli, inatçı çocuk modları

• Ebeveyn Modlari:  Cezalandırıcı ebeveyn modu, Talepkar Ebeveyn Modu
• Basa Çıkma Modlari:  Söz dinleyen teslimci mod, kopuk korungan mod,

büyüklenmeci mod, zorba ve saldırgan mod

    İşlevsel Sağlıklı Modlar:

• Mutlu Çocuk Modu
• Sağlıklı Yetişkin Modu                                                                       

Sema Terapide Değişim Süreci Nasıldır?

       Sema terapinin temel amacı, hastalara/danışanlara, uyumlu davranışlar içinde semalarını, basa çıkma tepkilerini ve modlarini değiştirerek temel ihtiyaçlarına (sevgi-bağlanma, hareket özgürlüğü, eğlenebilme, kendini ifade edebilme ve gerçekçi limitler oluşturma) sağlıklı yollarla ulaşmasına yârdim etmektir.

Klinik Psikolog Betül Palanci