Hayır Diyememek: Kibar mı, Yoksa Sınırları Belirsiz mi?

Bazı insanlar için “hayır” demek neredeyse imkânsızdır. Bir arkadaşının ricasını kıramaz, iş yerinde fazladan sorumluluk alır, ailesine karşı hep “evet” der. Çünkü hayır demek sanki kötü biri olmak, bencil görünmek ya da karşımızdakini üzmek gibi algılanır. Oysa hayır demek, hem kendine hem karşındakine dürüst olmak anlamına gelir.

Hayır diyememek çoğu zaman çocuklukta öğrenilmiş bir davranıştır. Küçükken onay almak için “iyi çocuk” olmak gerekiyordu belki. Sessiz, uyumlu, sorun çıkarmayan… Bu tutum büyüyünce de devam eder. İnsan, başkalarının beklentilerine göre yaşamaya alışır. Kendi ihtiyaçlarını ikinci plana atar.

Ama bu durum zamanla içsel bir çatışmaya yol açar. “Aslında istemiyorum ama mecbur kaldım” düşüncesi kişiyi öfkelendirir. Bazen bu öfke başkalarına değil, kendimize yönelir. Kendimizi suçlar, yetersiz hissederiz.

Peki neden hayır demek bu kadar zor?

1. Onaylanma ihtiyacı: İnsan, sosyal bir varlıktır. Kabul görmek ister. Ancak bu ihtiyaç abartıldığında, kişiyi kendi sınırlarını yok saymaya iter.
2. Suçluluk duygusu: Hayır dediğimizde, karşımızdakine zarar vermiş gibi hissedebiliriz.
3. Reddedilme korkusu: Hayır dediğimizde ilişki bitecekmiş gibi gelir.
4. Alışkanlık: Yıllardır “evet” demeye alışmış birinin bir anda hayır demesi kolay değildir.

Hayır demek öğrenilebilir bir beceridir. Öncelikle kendi sınırlarını fark etmek gerekir. Neye ihtiyacın var? Ne seni yoruyor? Hangi durumlarda rahatsız oluyorsun? Bunları bilmek, hayır deme cesaretini artırır.

Unutma, hayır demek karşındaki insanı reddetmek değil, kendi sınırlarını korumaktır. Sağlıklı ilişkiler karşılıklı saygı üzerine kurulur. Eğer bir ilişki sırf sen her şeye “evet” dediğin için sürüyorsa, o ilişki zaten seni merkeze almıyordur.

İçten ve nazik bir şekilde hayır diyebilmek, aslında kendine verdiğin değerin bir göstergesidir. Ve bu değeri ancak sen inşa edebilirsin.